Cao Khỉ

Cao khỉ là sản phẩm được nấu từ xương khỉ độc hoặc khỉ đàn.

1. Tên gọi – phân nhóm

Tên gọi khác: Hầu

Tên khoa học: Macaca sp.

Họ: Khỉ Cercopithecidae

2. Đặc điểm

Ở nước ta có nhiều loài khỉ dùng làm thuốc nhưng phổ biến nhất có loài khỉ nhỏ Macaca mulatta Zimmermann hay Macacus rhesus thuộc bộ khỉ mũi dưới hay khỉ mũi hẹp (Catarrhini). Loài này sống trên cây, có chân tay thích nghi để cầm nắm, ngón cái chụm được với ngón khác. Ðầu hơi tròn, to, bộ não phát triển, nét mặt dễ thay đổi, hai lỗ mũi gần nhau và nhìn xuống dưới, có túi má, răng 32 chiếc, có chai ở mông, đuôi ngắn chỉ bằng nửa mình, mặt không có lông, toàn thân có lông màu vàng nâu ngắn, phía bụng lông màu nhạt hơn.

3. Phân bố, săn bắt, chế biến và bảo quản

Loài khỉ sống ở rừng núi nước ta, nhiều nhất là những vùng núi đá vôi. Nó sống bằng cây cỏ, hoa màu và côn trùng. Trước đây ta thường chỉ bắt ăn thịt, lấy xương làm thuốc, gần đây người ta còn săn bắt khỉ sống, đặc biệt loài Macaca maldatta nói trên để lấy thận cấy vi trùng chế thuốc chống bại liệt vì phản ứng của nó giống người nên thường hay dùng thí nghiệm dược lý. Do nhu cầu ngày càng tăng nên ngoài việc săn bắt khỉ sống hoang, người ta đã bắt đầu nuôi khỉ, nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm. Loài khỉ này còn sống ở các nước vùng Ðông Nam Á như Indonesia, Ấn Ðộ, Malaysia, Philipine. Tại Trung Quốc có nhiều ở Quảng Tây, Tứ Xuyên, nhiều nhất là ở Quảng Tây.

Ở nước ta, từ xưa đến nay người ta thường chỉ biết lấy xương hay toàn con nấu cao, việc chế biến nấu cao giống như nấu cao hổ cốt hay nấu cao ban long.

Tại Trung Quốc, người ta hay lấy sỏi mật khỉ để trị bệnh, cách lấy cũng như lấy sỏi mật của trâu bò, lấy xong gói vào bông hay giấy bản, cho vào hộp kín có vôi cục để hút nước.

Bảo quản: Bọc miếng cao trong giấy bóng kính. Tránh nóng, tốt hơn là đựng vào thùng có vôi sống và đậy kín.

4. Thành phần hóa học

Ít thấy tài liệu nghiên cứu về cao khỉ cũng như về sỏi mật của khỉ. Nhưng trước đây, qua kiểm nghiệm một số cao động vật do các xí nghiệp dược phẩm ở nước ta sản xuất, người ta thấy trong cao khỉ có tới 16,86% nitơ toàn phần, 0,85% acid amin, 1,88% tro, 0,56% Clo, 4 phần triệu asen, 0,02% canxi và 0,03% photpho tính bằng H3PO4.

5. Tính vị

Vị chua, mặn, tính bình.

6. Quy kinh

Vào kinh Can và Thận.

7. Công dụng

Theo Đông y

– Xương khỉ: bổ CanThận, ích cốt tuỷ, trị mọi chứng phong lao.

– Thịt khỉ: trị sốt rét lâu ngày.

– Cao khỉ toàn tính: bổ Thận, cường dương, mạnh gân cốt.

Cao khỉ có công dụng khu phong thấp, thông kinh lạc, còn dùng để hỗ trợ trị sốt rét.

Trong dân gian, cao xương khỉ thường được dùng như một loại thuốc bổ máu dành cho phụ nữ mệt mỏi, thiếu máu, trẻ em kém ăn, chậm lớn, người hay đổ mồ hôi trộm.

Cao khỉ còn được xem là một vị thuốc giúp bổ máu, bổ toàn thân, bổ thận, tăng cường sinh lí cho nam giới. Dùng cao khỉ trong các trường hợp biếng ăn,khó ngủ, thiếu máu làm da xanh xao, đổ mồ hôi trộm.

Cao khỉ rất tốt cho trẻ em trong việc hỗ trợ điều trị động kinh, cao khỉ còn tốt cho phụ nữ mang thai, sau khi sinh con và người bị ốm mới khỏi.

Ngoài ra đây còn là một vị thuốc có tác dụng hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị các chứng bệnh đau nhức xương cốt, chân tay khớp tê cứng, bổ thận và tăng cường sinh lí cho nam giới, đặc biệt loại cao này được cho là có khả năng hỗ trợ điều trị hiếm muộn rất tốt.

8. Cách dùng, liều lượng

– Liều dùng hàng ngày từ 5-10g, cắt miếng cao thành những miếng nhỏ và ngậm cho tan dần trong miệng,. Ngoài ra, ta có thể cho vào cháo hoặc hấp cơm để sử dụng. Thêm vào đó, có thể ngâm rượu uống để dễ bảo quản hơn.

– Phối hợp các vị như: Cao khỉ 500g, cao sơn dương 30g cùng gừng, phèn, cồn, dầu lạc vừa đủ 100g. Ngày uống 1 chỉ đến 1,5 chỉ (4-6g) hấp với cơm hoặc ngâm rượu cho tan. Ta có thể thêm mật ong uống cùng cho dễ.

9. Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc cao khỉ

Cao khỉ ngâm rượu có tác dụng chữa thiếu máu, đau mình mẩy. Dưới đây là cách ngâm cao động vật nói chung, cao khỉ nói riêng

– Dùng 10 phần rượu 35-40 độ và 1 phần cao (cao dẻo phải được cắt mỏng). Ngâm từ 7 đến 10 ngày thỉnh thoảng lắc đều cho nhanh tan. 

– Mỗi ngày trước bữa ăn uống 2 lần/2 bữa ăn. Mỗi lần uống 1 chén nhỏ. Có thể trộn cùng mật ong hoặc cháo nóng để uống.

10. Lưu ý

Cao dùng để ngâm rượu phải là cao thật, chế biến đúng kỹ thuật, hợp vệ sinh và không được pha trộn các chất lạ như keo da, hắc ín. Rượu dùng ngâm cao phải được bảo đảm đúng độ quy định, rượu không pha hóa chất. Khi ngâm rượu cao không ngâm quá 6 tháng.