Sâm Phá Thạch

Sâm phá thạch (Sâm xuyên đá) là một trong những loại sâm được tìm thấy ở Việt Nam, mang trong mình nhiều dược tính quý hiếm, tốt cho sức khỏe.

1. Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi khác: Sâm xuyên đá, Xuyên phá thạch, Sâm dây, Sâm đá, …

2. Đặc điểm sinh thái

Mô tả:

Cây sâm phá thạch thường mọc thành từng cụm từ 3 đến 7 cây mà không mọc đơn lẻ. Sâm xuyên đá chỉ mọc tại khu có đất mùn, trên các mỏm đá cheo leo hoặc quấn quanh các khối đá vôi, nơi có điều kiện tương đối khắc nghiệt.

Dây cây sâm xuyên đá có màu nhạt, ít hay do lá mọc sát gốc nên nhìn như không có lá. Cây sâm có kích thước khá nhỏ, lúc sinh trưởng củ khá to nhưng càng già năm, rễ cây sâm càng mọc dài và sâu xuống lòng đất để hút chất dinh dưỡng nên khó phân biệt rễ hay củ sâm. Củ sâm đá có màu vàng nhat, có mùi thơm đặc trưng mà sâm Ngọc Linh của Việt Nam hay sâm Hàn Quốc cũng có đó là mùi Saponin. Cây sâm khi trưởng thành cho quả nhỏ, khi quả còn non thì màu xanh và chín ngả sang màu vàng.

Phân bố: Sâm xuyên đá là 1 loại thảo dược vô cùng quý hiếm, chỉ phân bố rải rác ở các tỉnh vùng núi cao phía Bắc của nước ta như: Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

Bộ phận dùng: Toàn thân

Thu hái: Sâm xuyên đá rất quý hiếm và được người dân đi rừng thu hoạch vào mùa thu, khi đó Sâm xuyên đá có được dược tính tốt nhất

Chế biến: Sâm xuyên đá sau khi thu hái về thì được rửa sạch bằng vòi nước xịt mạnh, sau đó tráng qua bằng nước sạch để khô ráo nước rồi đem ngâm

4. Thành phần hóa học

Thành phần hóa học của sâm xuyên đá chứa các hợp chất Phenol Glucoside.

– Glucoside có tác dụng quan trọng là bổ tim giúp tim hoạt động tốt và bền bỉ hơn. Các hợp chất phenol được trung hòa từ các gốc tự do xuất hiện trong quá trình trao đổi chất có thể giảm độc tố và chống lại ung thư.

– Hàm lượng Saponin trong sâm xuyên đá rất cao, cao hơn cả nhân sâm Triều Tiên, giúp bồi bổ sức khỏe tăng cường miễn dịch

5. Tác dụng dược lý

+ Có dược tính giải độc thanh lọc cơ thể

+ Tăng cường hệ miễn dịch

+ Giúp điều trị rối loạn cương dương

+ Khôi phục lại các enzyme trong tế bào và cải thiện sự trao đổi chất

+ Tăng năng lượng, tiếp thêm sinh lực, trợ giúp phục hồi mệt mỏi, cải thiện thờ ơ và thiếu cảm giác ngon miệng. Ngăn chặn chất béo, tăng tốc độ hấp thụ chất dinh dưỡng và tiêu hóa

+ Kích thích hoạt động của các enzym tham gia vào quá trình xây dựng xương và sửa chữa, tăng lượng canxi lắng đọng bởi các tế bào gốc tủy xương.

+ Ngăn ngừa ung thư và ngăn sự phát triển của các khối u

+ Hạn chế tình trạng oxy hóa, làm đẹp da và giữ dáng cho phụ nữ.

+ Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

6. Tính vị

Vị ngọt, tính bình

7. Qui kinh

Qui vào kinh Tâm, Can

8. Liều dùng, cách dùng

Để sử dụng loại sâm trên có thể kết hợp chúng cùng 1 số vị thuốc để sắc uống. Ngoài ra dùng chúng để ngâm rượu đang là phương pháp được nhiều người áp dụng.

* Ngâm rượu Sâm xuyên đá tươi:

– Chuẩn bị: 1kg Sâm xuyên đá, 3-5 lít rượu, bình thủy tinh lớn

– Cách ngâm: 

+ Đem Sâm xuyên đá rửa thật sạch rồi cắt thành những đoạn vừa phải với kích thước của bình rồi để ráo nước.

+ Cho vào bình ngâm cùng rượu đã chuẩn bị rồi đậy nắp kín

+ Ngâm khoảng 3 tháng là có thể sử dụng.

* Ngâm rượu Sâm xuyên đá khô:

– Chuẩn bị: 1kg Sâm xuyên đá khô, 6-8 lít rượu trắng (khoảng 40 độ).

– Cách ngâm: 

+ Đem Sâm xuyên đá rửa thật sạch rồi thái lát thành từng miếng rồi phơi khô (hoặc sao khô) để ngâm rượu

+ Cho sâm vào bình rồi đổ rượu vào cùng, đậy nắp kín

+ Ngâm khoảng trên 2 tháng là có thể sử dụng.

– Ngoài ra có thể dùng xuyên đá khô hãm như trà uống cũng có tác dụng giả độc cơ thể, tăng cường sinh lực, tăng cường hệ miễn dịch, phòng ngừa ung thư và sự phát triển của các khối u.